مقدمه
با افزایش کارکرد موتور،ممکن است مشکلاتی مانند ریپ زدن یا عملکرد نامنظم پیشرانه به‌وجود آید. این مشکل معمولاً به‌دلیل ایرادات در سیستم احتراق، سوخت‌رسانی یا حتی سنسورهای موتور بروز می‌کند. ریپ زدن موتور اغلب به مشکلاتی مانند شمع‌های فرسوده، کثیفی انژکتورها، خرابی کویل‌ها یا ایرادات در سنسورهای اکسیژن و جریان هوا مرتبط است. اگر به این علائم توجه نشود، ممکن است به خرابی‌های جدی‌تر، نظیر آسیب به کاتالیزور، افزایش مصرف سوخت یا کاهش عمر موتور منجر شود.
برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی و افزایش هزینه‌های تعمیر، لازم است که این علائم در اسرع وقت بررسی و رفع شوند. تعمیرات به‌موقع نه‌تنها از خرابی‌های گسترده‌تر جلوگیری می‌کند، بلکه عملکرد موتور را بهینه کرده و عمر مفید خودرو را نیز افزایش می‌دهد.
اگر شما هم با مشکل ریپ زدن یا عملکرد نامنظم موتور روبه‌رو هستید، بهتر است به دلایل مختلف این مشکل توجه کنید. در این مقاله به بررسی علائم و دلایل ریپ زدن خودرو در شرایط مختلف خواهیم پرداخت و راه‌حل‌های مناسب برای رفع این مشکل را ارائه خواهیم کرد تا خودروی شما بدون مشکل به حرکت ادامه دهد و از مصرف سوخت غیرضروری یا آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
ریپ زدن ماشین به چه حالتی گفته می شود؟
علت ریپ زدن موتور خودرو و تاثیر آن بر عملکرد
سیلندرهای موتور خودرو به‌طور معمول با یک نظم مشخص و هماهنگ کار می‌کنند که خروجی اگزوز نیز از این نظم پیروی می‌کند. اما وقتی یکی از سیلندرها در حین احتراق دچار مشکل می‌شود، این هماهنگی مختل می‌شود و موتور دچار لرزش و اختلال در عملکرد خواهد شد. این وضعیت باعث می‌شود تا موتور هنگام افزایش گاز به‌خوبی دور نگیرد و در شتاب‌گیری تاخیر قابل توجهی ایجاد شود. این پدیده که به آن ریپ زدن موتور یا دل زدن موتور گفته می‌شود، معمولاً ناشی از اختلال در عملکرد یک یا چند سیلندر است و دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد.
ریپ زدن موتور نه‌تنها قدرت پیشرانه را کاهش می‌دهد، بلکه مصرف سوخت را افزایش، آلاینده‌های خروجی را بیشتر و شتاب خودرو را کاهش می‌دهد. یکی از علائم بارز این مشکل، دود غیرعادی از اگزوز است که نشان‌دهنده احتراق ناقص سوخت در سیلندرها می‌باشد. این مشکل معمولاً با افزایش کارکرد و فرسودگی قطعات خودرو بیشتر بروز می‌کند. بنابراین، اگر چنین علائمی مشاهده کردید، بررسی سریع علت مشکل و رفع آن از اهمیت بالایی برخوردار است تا از آسیب‌های جدی‌تر به موتور جلوگیری شود.
همچنین بخوانید: همه چیز درباره سنسور دور موتور
مهم ترین دلایل ریپ زدن خودرو
ریپ زدن خودرو می‌تواند ناشی از مشکلات مختلفی در سیستم احتراق، سوخت‌رسانی یا کنترل الکترونیکی موتور باشد. در ادامه، برخی از رایج‌ترین دلایل این مشکل را بررسی می‌کنیم:
ایراد در سیستم جرقه زنی و شمع ها
یکی از شایع‌ترین دلایل ریپ زدن خودرو، وجود مشکل در سیستم جرقه‌زنی و برق‌رسانی به شمع‌ها است. معمولاً مالکان خودرو تا زمانی که شمع‌ها به‌طور کامل خراب نشوند و عملکرد منفی خود را نشان ندهند، اقدام به تعویض آن‌ها نمی‌کنند. این بی‌توجهی می‌تواند موجب کاهش کیفیت جرقه‌زنی شود و در نتیجه موتور دچار ریپ زدن خواهد شد. علاوه بر این، در صورتی که سیستم برق‌رسانی به شمع‌ها به‌درستی عمل نکند، باز هم شاهد بروز این مشکل خواهیم بود. خرابی در سیستم کویل، نقص در وایرها یا مشکلاتی مانند برق‌دزدی در وایرهای شمع‌ها می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد موتور و بروز ریپ زدن شود. برای جلوگیری از این مشکلات، توجه به سلامت و تعویض به‌موقع شمع‌ها و بررسی وضعیت سامانه برق‌رسانی بسیار ضروری است.
وجود گرفتگی یا کثیفی در سامانه تنفس خودرو
یکی از دلایل رایج ریپ زدن موتور، گرفتگی در سیستم مکش هوا و تخلیه دود است. زمانی که موتور نتواند به‌درستی هوای تمیز را وارد کند یا دود را به‌راحتی از طریق اگزوز تخلیه کند، عملکرد آن مختل شده و ریپ زدن رخ می‌دهد. این مشکل معمولاً به دلیل وجود هرگونه نشتی در سیستم مکش هوا، دریچه گاز یا حتی اگزوز به وجود می‌آید. اگر نشتی در این بخش‌ها وجود داشته باشد، موتور دچار اختلال می‌شود و ریپ خواهد زد. به‌ویژه اگر اگزوز سوراخ شود، صدای موتور تغییر کرده و سروصدای غیرعادی از آن به گوش می‌رسد. همچنین، در صورتی که نشتی در سیستم مکش هوا باشد، معمولاً دور موتور حتی زمانی که پدال گاز فشرده نشده، نوسان خواهد داشت و تغییرات غیرمنتظره‌ای را در عملکرد موتور مشاهده خواهید کرد. این مشکلات باید سریعاً شناسایی و برطرف شوند تا از بروز ریپ زدن و آسیب‌های دیگر به موتور جلوگیری شود.
مشکل در سیستم سوخت رسانی خودرو
یکی از عواملی که می‌تواند باعث ریپ زدن خودرو شود، مشکلات در سیستم سوخت‌رسانی است. این سیستم شامل اجزایی مانند پمپ بنزین، انژکتورها و سیستم برق‌رسانی است که اگر به درستی عمل نکنند، موتور دچار اختلال خواهد شد. به عنوان مثال، اگر مغزی پمپ بنزین نتواند فشار لازم برای ارسال سوخت به انژکتورها را تأمین کند، موتور قادر به عملکرد مناسب نخواهد بود. همچنین اگر انژکتورها عملکرد درستی نداشته باشند، این مسئله نیز موجب ریپ زدن موتور خواهد شد. علاوه بر این، کیفیت سوخت نقش مهمی در این مشکل دارد. اگر سوخت آلوده یا حاوی رطوبت باشد، موتور نمی‌تواند انفجارهای منظم و دقیقی در سیلندرها ایجاد کند، که نتیجه آن ریپ زدن خواهد بود. به این ترتیب، مشکلات در هر یک از این بخش‌ها می‌تواند عملکرد موتور را مختل کرده و باعث ریپ زدن شود.
نفوذ آب و روغن به محفظه سیلندر و سر شمع
ریپ زدن خودرو تنها به مشکلات سوخت یا سامانه برقی محدود نمی‌شود و گاهی اوقات ایرادات مکانیکی نیز می‌توانند عامل این مشکل باشند. یکی از این موارد، سوختن واشر سرسیلندر است. اگر واشر سرسیلندر نتواند به‌طور کامل فضای بین بلوک سیلندر و سرسیلندر را عایق‌بندی کند، ممکن است رطوبت یا روغن موتور به داخل محفظه سیلندر نفوذ کند. در این حالت، شمع‌ها و سیستم سوخت‌رسانی قادر به ایجاد انفجارهای با کیفیت نخواهند بود و نتیجه آن ریپ زدن موتور و کاهش قدرت خودرو خواهد بود. همچنین خرابی کاسه نمد ساق سوپاپ می‌تواند باعث نفوذ روغن از قسمت سرسیلندر به داخل سیلندرها شده و این نیز یکی از دلایل ریپ زدن محسوب می‌شود. علاوه بر این، مشکلاتی مانند تنظیم نبودن فیلر سوپاپ‌ها یا شیم‌بندی نامناسب آن‌ها نیز می‌تواند در بروز این مشکل نقش داشته باشد.
تنظیم نبودن تایم موتور
تایم‌بندی دقیق موتور اهمیت زیادی دارد، چرا که باعث می‌شود میل‌سوپاپ، پیستون و میل‌لنگ هر کدام در زمان مناسب و در موقعیت درست قرار گیرند. این هماهنگی منجر به عملکرد روان و دقیق موتور می‌شود. اما اگر تایم‌بندی موتور به هم بریزد، عملکرد سوپاپ‌ها دچار اختلال خواهد شد و باز و بسته شدن آن‌ها در زمان صحیح انجام نمی‌شود. این مشکل می‌تواند به ریپ زدن موتور و کاهش کارایی آن منجر شود. بنابراین، هرگونه مشکل در تایم‌بندی موتور می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر عملکرد خودرو بگذارد.
همچنین بخوانید: همه چیز درباره کویل خودرو و عیب یابی آن
بررسی ریپ زدن ماشین در حالت های مختلف
گاهی اوقات، خودرو در حالت درجا ریپ می‌زند و با افزایش دور موتور، این مشکل به تدریج کاهش می‌یابد یا حتی از بین می‌رود. در مقابل، ممکن است خودرو در دور موتورهای بالا دچار ریپ زدن شود. در بعضی موارد نیز، خودرو به گونه‌ای عمل می‌کند که در تمام دورهای موتور، از حالت درجا گرفته تا شتاب‌گیری، با مشکل ریپ زدن مواجه است.
علت ریپ زدن ماشین در دنده یک
در دنده یک، زمانی که خودرو شروع به حرکت می‌کند، دور موتور معمولاً پایین است. اگر در این حالت خودرو ریپ بزند، مشکل ممکن است ناشی از خرابی سیستم سوخت‌رسانی باشد، مانند ضعف پمپ بنزین، کثیفی فیلتر سوخت یا خرابی انژکتورها. همچنین، مشکل در بخش جرقه‌زنی شامل شمع‌ها، وایرها و کویل نیز می‌تواند منجر به ریپ زدن در دورهای پایین شود. در خودروهای قدیمی کاربراتوری، کثیفی کاربراتور و گرفتگی مجاری تلمبه شتاب هم باعث این مشکل می‌شود. تنظیم درست دهانه پلاتین در این خودروها نیز ضروری است.
علت ریپ زدن ماشین در دنده ۲
در دنده ۲ که خودرو معمولاً سرعت بیشتری دارد، اگر در حین شتاب‌گیری ریپ زدن مشاهده شود، ایراد ممکن است در سیستم سوخت‌رسانی باشد. ضعف پمپ بنزین، خرابی فشارشکن و رگولاتور سوخت، کثیفی انژکتورها یا گرفتگی فیلتر سوخت از دلایل احتمالی هستند. همچنین اگر سیستم جرقه‌زنی نتواند جرقه لازم را در دورهای بالاتر فراهم کند، این هم می‌تواند منجر به ریپ زدن خودرو شود.
علت ریپ زدن ماشین در حالت درجا
اگر خودرو در حالت درجا ریپ بزند، مشکل ممکن است ناشی از خرابی سیستم برق‌رسانی یا سوخت‌رسانی باشد. علاوه بر این، نشتی از وکیوم‌های موتور، کنده‌شدن شلنگ‌ها و مشکلاتی مانند نشتی از شلنگ بوستر ترمز یا EGR نیز می‌توانند علت این مشکل باشند. در خودروهای کاربراتوری، ایراد در سیستم گاز درجا یا کار نکردن ژیگلور برقی دور آرام کاربراتور می‌تواند باعث ریپ زدن موتور در حالت درجا شود.
علت ریپ زدن ماشین در حرکت
زمانی که خودرو در حال حرکت است و ریپ می‌زند، احتمالاً علت این مشکل مربوط به ایراد در سیستم سوخت‌رسانی یا جرقه‌زنی، تایم نبودن موتور، خرابی سنسورها و حسگرها، یا نشتی از شلنگ‌های بوستر و سیستم EGR است. هر یک از این موارد می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد موتور و ریپ زدن آن شود.
علت ریپ زدن ماشین در سربالایی
وقتی خودرو در سربالایی ریپ می‌زند، معمولاً علت اصلی خرابی پمپ بنزین است. در این حالت، بنزین نمی‌تواند به میزان کافی و مطابق با نیاز موتور به آن برسد. البته ایراد در سیستم جرقه‌زنی، تایم نبودن موتور و مشکلات دیگر نیز می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند.
ریپ زدن ماشین اول صبح
ریپ زدن خودرو در صبحگاه دلایل مختلفی دارد. یکی از آن‌ها می‌تواند سوختن جزئی واشر سرسیلندر یا اصطلاحاً “ترسیدن واشر” باشد. در این حالت، کمی آب از محل سوختگی واشر به درون سیلندر نفوذ می‌کند و بر روی شمع‌ها می‌نشیند. این آب باعث ریپ زدن در هنگام روشن شدن خودرو می‌شود. همچنین، روغن‌سوزی موتور می‌تواند باعث ایجاد بخارات روغن روی شمع‌ها شود و موتور را از عملکرد صحیح باز دارد.
ریپ زدن ماشین دوگانه‌سوز روی گاز
در خودروهای دوگانه‌سوز، علت‌های مشابه با خودروهای معمولی می‌تواند باعث ریپ زدن شود. اما برخی مشکلات مختص این خودروها هستند. یکی از این مشکلات، تنظیم نبودن رگولاتور سوخت است که باعث می‌شود مخلوط مناسبی از گاز و هوا وارد موتور نشود. این موضوع به‌ویژه در دورهای بالاتر خود را نشان می‌دهد. همچنین خرابی کلید تغییر وضعیت سوخت، مخلوط شدن گاز و بنزین، و مشکلات در بخش جرقه‌زنی نیز می‌تواند باعث ریپ زدن در این نوع خودروها شود.
ریپ زدن ماشین کاربراتوری
در خودروهای کاربراتوری که از سنسورها و حسگرها خبری نیست، معمولاً مشکلات به سیستم سوخت‌رسانی، جرقه‌زنی یا تایم‌بندی موتور مربوط می‌شود. کاربراتورها به تنظیم دقیق نیاز دارند و به مرور زمان از تنظیم خارج می‌شوند. علاوه بر این، خرابی سیستم برق مگنت یا پلاتین مانند ایراد در تایم نبودن دلکو یا مشکل در پلاتین، می‌تواند باعث ریپ زدن خودرو شود.
چک‌لیست علل و راه‌حل ریپ زدن خودرو
| علت ریپ زدن | حالت مشاهده ریپ | راه‌حل پیشنهادی |
|---|---|---|
| شمع فرسوده یا کویل خراب | درجا، شتاب‌گیری | تعویض شمع و بررسی کویل و وایرها |
| گرفتگی فیلتر هوا | درجا، شتاب‌گیری | تعویض یا شستشوی فیلتر هوا |
| گرفتگی فیلتر سوخت یا ضعف پمپ بنزین | شتاب‌گیری، سربالایی | تعویض فیلتر سوخت، تست فشار پمپ |
| خرابی انژکتورها | شتاب‌گیری، دور موتور بالا | شستشو یا تعویض انژکتورها |
| نشتی در سیستم وکیوم یا EGR | درجا، نوسان دور موتور | بررسی و تعمیر شلنگ‌ها و اتصالات |
| تایم موتور نامناسب | تمام دورها | تنظیم میل‌سوپاپ و میل‌لنگ |
| نفوذ آب یا روغن به سیلندر | صبحگاه، خودرو سرد | بررسی واشر سرسیلندر و کاسه نمدها |
| اختلال در خودرو دوگانه‌سوز | شتاب‌گیری یا دور موتور بالا | تنظیم رگولاتور سوخت و بررسی کلید سوخت |
روش های رفع مشکل ریپ زدن ماشین
در خودروهای انژکتوری، ابتدا پیشنهاد می‌شود که موتور خودرو را با دستگاه دیاگ بررسی کنید. دستگاه دیاگ می‌تواند مشکلات مربوط به حسگرها و سنسورها را شناسایی کند. همچنین گرفتن تست فشار از پمپ بنزین، تعویض فیلتر سوخت، شستشوی انژکتورها و… از جمله روش‌های معمول برای بررسی و رفع ریپ زدن خودرو هستند. همچنین، باید وضعیت واشر سرسیلندر، سوپاپ‌ها و تایم موتور را نیز چک کنید. شمع‌ها، وایرها و کویل‌ها نیز باید به‌طور دورهای تست شوند، زیرا این قطعات عمر محدودی دارند و حتی ممکن است ایرادات آن‌ها از روی ظاهر قابل تشخیص نباشد.
در خودروهای کاربراتوری، ابتدا باید وضعیت سلامت شمع‌ها، وایرها و کویل را بررسی کرد. پس از آن، تنظیم بودن تایم دلکو و سلامت آن باید ارزیابی شود. همچنین، کثیف بودن فیلتر سوخت، ضعف در پمپ بنزین و کثیفی یا از تنظیم خارج‌شدن کاربراتور می‌تواند عامل ریپ زدن ماشین‌های کاربراتوری باشد.
اما نکته‌ای که بسیاری از رانندگان از آن غافل می‌شوند، رانندگی با باک خالی است. این عادت می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند. وقتی باک سوخت خالی باشد، ناخالصی‌های ته‌نشین‌شده در باک وارد مسیر سوخت‌رسانی می‌شوند و می‌توانند فیلتر بنزین را کثیف کنند. علاوه بر این، داغ شدن پمپ بنزین و نیم‌سوز شدن آن باعث کاهش عمر پمپ می‌شود. در برخی موارد، این ناخالصی‌ها حتی می‌توانند در کارکرد کاربراتور یا انژکتورها اختلال ایجاد کنند. بنابراین، توصیه می‌شود تا حد امکان از رانندگی با باک خالی خودداری کنید.
همچنین بخوانید: انواع خطاهای رایج در سنسور های تویوتا و شیوه های رفع آن
نتیجه گیری
ریپ زدن ماشین یکی از مشکلات آزاردهنده‌ای است که می‌تواند عملکرد موتور را تحت تاثیر قرار دهد. این وضعیت نه تنها باعث کاهش توان پیشرانه می‌شود، بلکه مصرف سوخت و آلایندگی خودرو را هم افزایش می‌دهد. خوشبختانه، در بیشتر موارد، رفع این مشکل چندان پیچیده نیست، به‌ویژه اینکه بیشتر خودروها به سیستم انژکتوری مجهز هستند و با استفاده از دستگاه دیاگ می‌توان به راحتی علت اصلی را شناسایی کرد. با افزایش کیلومتر کارکرد خودرو، معمولا مشکلات پنهانی که می‌توانند منجر به ریپ زدن موتور شوند، به تدریج خودشان را نشان می‌دهند. بنابراین، بهتر است در هنگام سرویس دورهای، به تمامی عواملی که ممکن است باعث ریپ زدن خودرو شوند، توجه کنید.
پرسش های متداول
۱. ریپ زدن ماشین چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ریپ زدن خودرو به وضعیت ناگهانی و نامنظم شتاب‌گیری یا توقف موتور گفته می‌شود که باعث لرزش، کاهش قدرت یا قطع و وصل شدن موتور در هنگام رانندگی می‌شود. این مشکل معمولاً هنگام گاز دادن، حرکت در سرعت پایین یا حتی در حالت درجا مشاهده می‌شود.
۲. ریپ زدن خودرو در حالت درجا به چه دلیل رخ می‌دهد؟
در حالت درجا، ریپ زدن معمولاً به دلیل مشکلات سیستم احتراق (شمع‌ها، کوئل‌ها، وایرها)، گرفتگی فیلتر هوا یا سوخت، و یا ایراد در سیستم انژکتور اتفاق می‌افتد.
۳. چرا ماشین هنگام شتاب‌گیری ریپ می‌زند؟
ریپ زدن هنگام شتاب‌گیری معمولاً ناشی از کمبود سوخت یا اختلال در تزریق سوخت، ایراد در سیستم جرقه‌زنی، یا مشکلات در سنسورهایی مانند سنسور دریچه گاز و سنسور هوا (MAF) است.
۴. ریپ زدن خودرو هنگام رانندگی در سرعت ثابت ممکن است به چه دلیل باشد؟
در سرعت ثابت، ریپ زدن ممکن است ناشی از مشکلات در سیستم سوخت‌رسانی، کاهش فشار بنزین، گرفتگی فیلتر سوخت، یا خرابی سنسورهای موتور باشد.
۵. آیا ریپ زدن ماشین هنگام روشن شدن کولر طبیعی است؟
گاهی روشن شدن کولر باعث افزایش بار روی موتور و سیستم برق خودرو می‌شود و اگر موتور یا سیستم سوخت کمی ضعیف باشد، ریپ زدن مشاهده می‌شود. در بیشتر موارد این مشکل جدی نیست اما نیاز به بررسی سیستم برق و موتور دارد.
۶. تاثیر ریپ زدن روی مصرف سوخت و سلامت موتور چیست؟
ریپ زدن مداوم باعث افزایش مصرف سوخت، کاهش راندمان موتور و فشار اضافی روی قطعات موتور می‌شود. اگر مشکل به موقع رفع نشود، می‌تواند منجر به آسیب جدی به موتور یا سیستم‌های جانبی شود.
سلام وقت بخیر
اگه ریپ زدن فقط بعضی وقت‌ها تو دور موتور پایین اتفاق بیفته، باز هم لازمه سریع بررسی بشه؟ یا می‌تونه چیز جزئی‌ای باشه؟
سلام وقت بخیر
حتی اگه ریپ زدن فقط گاهی و در دور موتور پایین باشه، بهتره سریع بررسی بشه. چون ممکنه نشونه‌ی مشکلاتی مثل ایراد در سیستم جرقه، سوخت‌رسانی یا حتی سنسورها باشه که اگه به موقع رسیدگی نشن، ممکنه مشکل بزرگ‌تر و هزینه‌بر بشه. بهتره هر چه زودتر توسط یک تعمیرکار متخصص چک بشه تا خیالتون راحت باشه و از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری کنید.
من چند بار با مشکل ریپ زدن در ماشینم مواجه شدم و فهمیدم که مشکل از شمع‌هاست.