گیربکس (جعبه‌دنده) یکی از اجزای اصلی سیستم انتقال قدرت در خودرو است که وظیفه انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را بر عهده دارد. این سیستم شامل مجموعه‌ای از قطعات مختلف است که به صورت هماهنگ کار می‌کنند تا سرعت و گشتاور را بسته به نیاز راننده تغییر دهند. در ادامه به بررسی قطعات گیربکس تویوتا و لکسوس می‌پردازیم.

1. بدنه گیربکس

• پوسته‌ای فلزی که تمامی قطعات داخلی گیربکس را در بر می‌گیرد.
• از جنس آلومینیوم یا فولاد برای مقاومت در برابر فشار و ضربه ساخته می‌شود.

2. چرخ‌دنده‌ها

• اجزای اصلی انتقال نیرو در گیربکس.
• انواع:
  • چرخ‌دنده‌های ساده: رایج در گیربکس‌های دستی.
  • چرخ‌دنده‌های مارپیچ: در گیربکس‌های اتوماتیک و برای کاهش صدا استفاده می‌شوند.
  • چرخ‌دنده‌های مخروطی: برای انتقال نیرو در زوایای مختلف.

3. شفت‌ها

• محوری که چرخ‌دنده‌ها روی آن نصب می‌شوند.
• انواع:
  • شفت ورودی: نیروی موتور را به گیربکس وارد می‌کند.
  • شفت خروجی: نیروی تغییر یافته را به دیفرانسیل منتقل می‌کند.
  • شفت میانی: در برخی گیربکس‌ها برای انتقال نیرو میان شفت ورودی و خروجی استفاده می‌شود.

4. هماهنگ‌کننده‌ها

• قطعاتی که برای هماهنگ کردن سرعت چرخ‌دنده‌ها به کار می‌روند تا تغییر دنده نرم‌تر انجام شود.
• عمدتاً در گیربکس‌های دستی وجود دارند.

5. کلاچ

• در گیربکس‌های دستی، نیروی موتور را موقتاً قطع می‌کند تا تغییر دنده امکان‌پذیر باشد.
• در گیربکس‌های اتوماتیک، وظیفه مشابه توسط مبدل گشتاور انجام می‌شود.

6. مبدل گشتاور

• در گیربکس‌های اتوماتیک استفاده می‌شود.
• نیروی موتور را با استفاده از مایع هیدرولیک به گیربکس منتقل می‌کند.

7. بلبرینگ‌ها

• برای کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک گیربکس استفاده می‌شوند.
• شامل بلبرینگ‌های شفت و چرخ‌دنده.

8. واحد کنترل الکترونیکی

• در گیربکس‌های اتوماتیک، تغییر دنده‌ها را بر اساس داده‌های حسگرها مدیریت می‌کند.
• وظیفه هماهنگی میان گیربکس و موتور را بر عهده دارد.

9. حلقه‌ها و مهره‌ها

• حلقه‌های نگهدارنده: برای ثابت نگه داشتن قطعات در موقعیت خود.
• مهره‌ها و پیچ‌ها: برای اتصال قطعات گیربکس به یکدیگر.

10. روغن گیربکس

• مایع روان‌کننده‌ای که برای کاهش اصطکاک، خنک‌کاری و جلوگیری از ساییدگی قطعات استفاده می‌شود.

11. اهرم و کابل‌های تعویض دنده

• در گیربکس‌های دستی برای تغییر دنده توسط راننده استفاده می‌شود.
• در گیربکس‌های اتوماتیک، این وظیفه توسط سیستم الکترونیکی انجام می‌شود.

انواع گیربکس و قطعات اختصاصی

• گیربکس دستی: شامل چرخ‌دنده‌ها، کلاچ، هماهنگ‌کننده‌ها و شفت‌ها.
• گیربکس اتوماتیک: دارای مبدل گشتاور، واحد کنترل الکترونیکی و چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای.
• گیربکس CVT: شامل پولی‌ها و تسمه برای تغییر مداوم نسبت دنده.

نکات نگهداری گیربکس

• تعویض منظم روغن گیربکس
• چک کردن و تعمیر بلبرینگ‌ها و چرخ‌دنده‌ها
• اطمینان از عملکرد صحیح هماهنگ‌کننده‌ها

شناخت قطعات گیربکس تویوتا و لکسوس و نحوه عملکرد آن‌ها می‌تواند به تعمیر و نگهداری بهتر خودرو کمک کند و عمر مفید این سیستم را افزایش دهد.