روغن گیربکس یکی از مایعات اساسی در خودرو است که وظیفه اصلی آن روان‌کاری اجزای داخلی گیربکس و کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک را بر عهده دارد. این مایع در انواع گیربکس‌های دستی و اتوماتیک استفاده می‌شود و علاوه بر روان‌کاری، نقش خنک‌کنندگی و محافظت از گیربکس را نیز ایفا می‌کند.

وظایف روغن گیربکس

1. روان‌کاری: کاهش اصطکاک و جلوگیری از سایش قطعات داخلی.
2. خنک‌کنندگی: جذب گرما و کمک به کاهش دمای گیربکس.
3. انتقال نیرو (در گیربکس اتوماتیک): به عنوان یک واسط هیدرولیکی برای انتقال گشتاور عمل می‌کند.
4. محافظت: جلوگیری از زنگ‌زدگی، خوردگی و رسوب‌گذاری داخل گیربکس.
5. عملکرد بهینه: کمک به تغییر دنده نرم‌تر و کاهش صداهای اضافی.

انواع روغن‌های گیربکس

1.  دستی (Manual Transmission Fluid):
   • طراحی‌شده برای گیربکس‌های دستی.
   • معمولاً غلیظ‌تر و با فرمولاسیونی مقاوم در برابر فشار بالا.
2. اتوماتیک (Automatic Transmission Fluid – ATF):
   • مخصوص گیربکس‌های اتوماتیک.
   • سبک‌تر و با خواص خاص برای انتقال نیرو و خنک‌سازی.
3. روغن‌های مخصوص (CVT یا DCT):
   • برای گیربکس‌های خاص مانند CVT (گیربکس‌های پیوسته متغیر) یا DCT (دو کلاچه).
   • فرمولاسیون متفاوت برای هماهنگی با نوع طراحی گیربکس.

نشانه‌های نیاز به تعویض

1. تغییر رنگ یا بو
2. مشکل در تغییر دنده
3. صدای غیرعادی
4. نشتی روغن
5. افزایش دمای گیربکس

فواصل تعویض

• گیربکس دستی: معمولاً هر 50,000 تا 100,000 کیلومتر (مطابق دفترچه راهنمای خودرو).
• گیربکس اتوماتیک: بین 40,000 تا 60,000 کیلومتر.
• گیربکس‌های CVT و DCT: معمولاً دوره‌های کوتاه‌تری نیاز دارند و باید بر اساس نوع خودرو بررسی شوند.

نکات مهم در نگهداری 

1. همواره از روغن توصیه‌شده توسط سازنده خودرو استفاده کنید.
2. به‌طور دوره‌ای سطح روغن را چک کنید. کاهش سطح روغن ممکن است به دلیل نشتی باشد.
3. از تعویق در تعویض اجتناب کنید؛ روغن کهنه عملکرد گیربکس را مختل می‌کند.
4. رانندگی با سرعت مناسب و اجتناب از بار سنگین می‌تواند عمر روغن گیربکس را افزایش دهد.

چرا تعویض روغن گیربکس مهم است؟

• روغن قدیمی یا آلوده نمی‌تواند به‌خوبی وظایف خود را انجام دهد، که این موضوع ممکن است به آسیب جدی و پرهزینه به گیربکس منجر شود.
• تعویض به‌موقع این روغن، عمر مفید قطعات گیربکس را افزایش می‌دهد و عملکرد خودرو را بهینه می‌کند.

این مایع نقشی زیادی در کارکرد صحیح سیستم انتقال قدرت دارد. بررسی و تعویض دوره‌ای آن، همراه با استفاده از روغن مناسب، می‌تواند از آسیب‌های جدی به گیربکس جلوگیری کند و رانندگی ایمن و روان را تضمین کند.