وظیفه اواپراتور کولر خودرو چیست؟ علائم خرابی، قیمت و اجزای آن

مقدمه

در دنیای سیستم‌های سرمایشی خودرو، اواپراتور کولر خودرو یکی از اصلی‌ترین اجزای ایجاد خنکی در کابین محسوب می‌شود. این قطعه که با نام اواپراتور کولر ماشین نیز شناخته می‌شود، نقش حیاتی در تبدیل گاز مبرد به هوای خنک دارد و بدون آن عملکرد کولر عملاً متوقف می‌شود. بسیاری از رانندگان تنها زمانی متوجه اهمیت آن می‌شوند که با علائم خرابی اواپراتور کولر خودرو مواجه شده و سرمای کولر کاهش می‌یابد یا بوی نامطبوع از دریچه‌ها خارج می‌شود. درک دقیق اینکه اواپراتور کولر خودرو چیست و وظیفه اواپراتور کولر خودرو دقیقا چه می‌باشد، به ما کمک می‌کند تا علاوه بر تشخیص مشکلات احتمالی، از هزینه‌های سنگین تعمیرات جلوگیری کنیم.

همچنین آگاهی از قیمت اواپراتور کولر خودرو و روش‌های نگهداری از جمله شستن اواپراتور کولر می‌تواند به افزایش عمر این قطعه کمک کند. در این مقاله با بررسی عملکرد اواپراتور ماشین چیست، معرفی علائم خرابی، روش‌های نظافت و راهنمای انتخاب بهترین نوع اواپراتور، به شما کمک خواهیم کرد تا کولر خودروی خود را در بالاترین بازده ممکن نگه دارید و از رانندگی در هوای گرم لذت ببرید.

نقش اواپراتور کولر در خودرو چیست؟

اواپراتور یا تبخیرکننده بخشی از سیستم خنک‌کننده خودرو است که وظیفه تبدیل مایع مبرد به گاز را بر عهده دارد. در این فرآیند، مبرد گرمای محیط را جذب کرده و با تغییر حالت از مایع به گاز، باعث خنک شدن هوا می‌شود. هوای داخل کابین خودرو توسط یک فن به سمت اواپراتور هدایت می‌شود و پس از عبور از میان لوله‌های باریک آن، خنک شده و رطوبت آن نیز کاهش می‌یابد.این قطعه حساس و ظریف معمولاً پشت داشبورد خودرو نصب می‌شود و فن خودرو به آن متصل است تا هوای خنک را به داخل کابین هدایت کند. اواپراتور از لوله‌های مارپیچی تشکیل شده است که یک سمت آن به بخش دیس‌شارژ و سمت دیگر به کمپرسور متصل می‌شود.

تعویض اواپراتور به دلیل موقعیت نصب آن فرآیندی پیچیده است و معمولاً پس از تعویض، سیستم نیاز به شارژ مجدد دارد. به دلیل حساسیت این قطعه، باید از هرگونه ضربه یا آسیب‌دیدگی آن جلوگیری شود.

 قطعات تشکیل دهنده سیستم تهویه

• اواپراتور
• ریسیور درایر
• کمپرسور
• کندانسور
• سوپاپ انبساط گرمایی

در روز‌های گرم سال هستیم و یکی از پر کاربرد ترین سیستم‌های موجود در هر خودرو در این زمان، سیستم تهویه مطبوع و یا کولر خودرو است. همیشه یکی از دغدغه های رانندگان در زمان استفاده از کولر خودرو این است که آیا این وسیله با کارایی مناسب در حال کار است و آیا سرمای تولیدی توسط آن در حد استاندارد است. سیستم کولر خودرو بر پایه اصول علم فیزیک استوار است و بر اساس قوانین آن کار می کند.

کولر خودرو از مجموعه قطعات و بخش های مختلفی تشکیل شده که هوای سرد تولید می کنند تا رانندگان در گرمای تابستان نیز از رانندگی لذت ببرند. کمپرسور، کندانسور، خشک کننده، اواپراتور، شیر انبساط، فن خنک کننده و یونیت موتور اجزای اصلی تشکیل دهنده کولر خودرو را شامل می شوند.

یکی از ناامید کننده ترین موقعیت هایی که هر صاحب خودرو می تواند تجربه کند، خراب شدن کولر ماشین به خصوص در روزهای گرم تابستان است. سیستم مدرن Air Condition از چندین مؤلفه مستقل تشکیل شده است که برای تبدیل هوای گرم به خنک باید در کنار یکدیگر و بصورت کاملا دقیق کار کنند، بروز مشکل در یکی از این قطعات موجب می شود تا کارایی سیستم کاهش یابد و یا اینکه سیستم کولر بطور کلی از کار بیفتد. در این بخش به نقش اواپراتور در سیستم کولر می پردازیم.

همچنین بخوانید: فیلتر روغن گیربکس خودرو، معرفی، عملکرد و نحوه تشخیص خرابی

اواپراتور کولر خودرو چیست؟

سیستم تهویه مطبوع باعث خنک شدن و جذب رطوبت هوای داخل کابین خودرو می‌شود. اواپراتور یک قطعه فلزی می‌باشد که از لوله های فلزی بسیار نازکی تشکیل شده است و دارای تبادل حرارتی بسیار زیادی با محیط بیرون می باشد. مایعی که استعداد زیادی برای تبدیل به گاز دارد، وارد این قطعه می شود و با جذب گرمای محیط، بر پایه اصول علم فیزیک، تغییر حالت داده و به گاز تبدیل می شود. این فرآیند موجب می شود که اواپراتور خنک شود، یک فن در جلوی اواپراتور و در داخل کابین خودرو تعبیه شده است. این فن موجب گردش هوا در داخل کابین خودرو شده و هوای خنک را در همه جای آن به گردش در می آورد.

خنک شدن اواپراتور موجب می شود تا رطوبت محیط بصورت قطرات آن بر روی لوله های اواپراتور قرار گرفته و توسط مخزنی که در زیر آن قرار دارد جمع آوری شده و بوسیله یک لوله از قسمت زیر خودرو تخلیه شود.

علائم خرابی اواپراتور کولر

• کاهش محسوس سرما‌دهی کولر حتی با تنظیم روی بیشترین قدرت

• وجود بوی نامطبوع (شبیه بوی کپک یا رطوبت) هنگام روشن کردن کولر

• نشتی گاز مبرد و کاهش ناگهانی فشار سیستم سرمایش

• روشن و خاموش شدن مکرر کمپرسور به دلیل عدم تعادل فشار

• وجود لکه‌های مرطوب یا روغنی زیر داشبورد یا اطراف محل نصب اواپراتور

• یخ‌زدگی بیش از حد روی اواپراتور و مسدود شدن مسیر هوا

• ایجاد صدای غیرطبیعی از بخش تهویه هنگام کار کولر

• وجود مه یا بخار داخل کابین به دلیل نشتی مبرد

• کارکرد مداوم فن با بازده پایین بدون خنک شدن مناسب هوا

• بالا رفتن مصرف سوخت به دلیل فشار مضاعف روی کمپرسور

دلایل خرابی اواپراتور

اواپراتور قطعه‌ای بسیار حساس می‌باشد و دارای لوله‌های بسیار نازک و باریک می‌باشد که در مجموعه‌ی HVAC (Heating, Ventilating and Air Conditioning) نصب می‌شود. کوچکترین ضربه یا فشاری می‌تواند به این قطعه آسیب بزند و عملکرد آن را دچار مشکل کند . علاوه بر ضربه و فشار برخی دیگر از عوامل خرابی این قطعه رشد قارچ و باکتری روی آن و یخ زدن لوله‌های آن میباشد .

همچنین بسیاری از علائم مانند جریان هوا ضعیف یا هوای گرم , بوی عجیب و عدم فعال شدن کمپرسور می تواند نشان دهنده مشکلات مختلف در سیستم تهویه مطبوع باشد ، بنابراین مهم است که مراقب باشید .

رشد قارچ و باکتری روی اواپراتور

همیشه روی این قطعه در خودرو رطوبت و قطرات آب وجود دارد و نور آفتاب به این قسمت نمی‌رسد. به همین دلیل شرایط بسیار مناسبی برای رشد انواع قارچ و باکتری میسر می‌سازد. همچنین افزایش گرد و غبار و قارچ روی این قطعه همچون یک عایق عمل می‌کنند و مانع تبادل حرارت مناسب اواپراتور و محیط می‌شوند.

همچنین این موضوع موجب می‌شود تا وقتی کولر روشن می شود، در حدود چند دقیقه بوی نامطبوعی که حاصل از فعالیت باکتری ها و قارچها می باشد، در کابین خودرو حس شود.

همچنین بخوانید:کمک فنر چیست؟ علائم خرابی کمک فنر

یخ زدن لوله‌ها

میزان سرمایش اواپراتور به میزانی است که ممکن است قطرات آب یخ بزنند. در این شرایط اگر کولر مداوم کار کند میزان یخ زدگی ممکن است به قدری افزایش یابد که فاصله‌ی بین لوله‌ ها کامل یخ بزند. در این حالت مسیر عبور هوا مسدود شده و سیستم از کار می‌ افتد.

چنانچه در هنگام تعمیرات و یا در اثر تصادف ، ضربه ای به این قطعه وارد شود و موجب سوراخ شدن آن گردد ، گاز موجود در سیستم تخلیه شده و عمل خنک کاری توسط کولر انجام نخواهد شد .

جریان هوای ضعیف یا هوای گرم

جریان هوای ضعیف عموماً به دلیل نشتی در جایی از سیستم است که بر اثربخشی آن تأثیر می گذارد.

کمپرسور فعال نمی شود 

نشتی در این قطعه ممکن است منجر به کاهش فشار شود. به این معنی که کمپرسور برای گردش مبرد در اطراف سیستم و به اواپراتور فعال نمی شود.

نکاتی برای افزایش طول عمر اواپراتور کولر خودرو

• تمیز نگه داشتن فیلتر هوای کابین

فیلتر هوای کابین از ورود ذرات گردوغبار به اواپراتور جلوگیری می‌کند. تعویض منظم این فیلتر باعث افزایش کارایی و طول عمر اواپراتور می‌شود.

• استفاده صحیح از کولر

پیش از روشن کردن کولر، ابتدا کمی شیشه‌های خودرو را پایین دهید تا هوای گرم داخل کابین خارج شود. این کار باعث کاهش فشار روی اواپراتور می‌شود.

• بررسی و سرویس دوره‌ای سیستم کولر

سیستم کولر را به صورت دوره‌ای توسط متخصص بررسی و سرویس کنید. این کار به تشخیص زودهنگام مشکلات و پیشگیری از آسیب‌های جدی کمک می‌کند.

• جلوگیری از ورود رطوبت به سیستم

رطوبت داخل سیستم کولر می‌تواند باعث ایجاد خوردگی در اواپراتور شود. استفاده از خشک‌کننده‌های مناسب در سیستم کولر می‌تواند از این مشکل جلوگیری کند.

• استفاده از کولر در فواصل زمانی منظم

حتی در فصول سرد، کولر خودرو را هر چند وقت یک‌بار روشن کنید تا گاز مبرد در سیستم به گردش درآید و از خشک شدن قطعات جلوگیری شود.

• تمیز کردن اواپراتور

تجمع گردوغبار و آلودگی روی اواپراتور می‌تواند عملکرد آن را کاهش دهد. تمیز کردن دوره‌ای این قطعه توسط متخصص، از کاهش بازدهی آن جلوگیری می‌کند.

• محافظت از اواپراتور در برابر ضربه

اواپراتور به دلیل طراحی ظریف و حساسیت بالای خود، در برابر ضربه آسیب‌پذیر است. در هنگام تعمیر یا جابجایی، مراقب باشید به آن ضربه وارد نشود.

• استفاده از گاز مبرد استاندارد

اطمینان حاصل کنید که برای سیستم کولر خودرو از گاز مبرد با کیفیت و استاندارد استفاده می‌شود. استفاده از گاز نامناسب می‌تواند به اواپراتور آسیب برساند.

قیمت اواپراتور کولر خودرو 

در این بخش از مقاله، به بررسی قیمت اواپراتور کولر خودرو می‌پردازیم که یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های رانندگان هنگام تعمیر یا تعویض سیستم سرمایشی خودرو است. قیمت اواپراتور کولر خودرو تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند نوع خودرو، برند سازنده، جنس اواپراتور، ظرفیت سرمایش و تکنولوژی تولید آن قرار دارد. اواپراتورهای خودروهای داخلی معمولاً قیمت پایین‌تری نسبت به خودروهای وارداتی دارند، اما کیفیت ساخت و طول عمر آن‌ها نیز متفاوت است. همچنین برندهای معتبر با استفاده از آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی و رسوب، اواپراتورهایی با بازده بالاتر و طول عمر بیشتر تولید می‌کنند که طبیعتاً هزینه بالاتری دارند.

به طور کلی، قیمت اواپراتور کولر خودرو ممکن است از چند صد هزار تومان برای خودروهای اقتصادی تا چند میلیون تومان برای خودروهای لوکس متغیر باشد. علاوه بر قیمت قطعه، هزینه نصب و شارژ گاز کولر نیز باید در نظر گرفته شود. توجه به کیفیت و انتخاب اواپراتور استاندارد اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا استفاده از نمونه‌های بی‌کیفیت می‌تواند منجر به علائم خرابی اواپراتور کولر خودرو مانند نشتی گاز و کاهش سرمای کولر شود و در نهایت هزینه‌های بیشتری را به دنبال داشته باشد. بنابراین، آگاهی از قیمت و مشخصات فنی پیش از خرید، می‌تواند به صرفه‌جویی اقتصادی و افزایش کارایی سیستم تهویه کمک کند.

نتیجه گیری

وظیفه اصلی این قطعه جذب گرما است . همان‌طور که هوای گرم‌ تر از طریق فن از بیرون خودرو به داخل کشیده می‌شود از روی پره‌ های آلومینیومی اواپراتور سرد می‌گذرد، باعث گرم شدن مبرد مایع فشار پایین و سرد شده و به گاز تبدیل می‌شود . دمای ایده آل اواپراتور حدود ۰ درجه سانتی‌گراد میباشد.

ساده ترین راه برای جلوگیری از آسیب اواپراتور ، حفظ منظم سیستم تهویه مطبوع خودرو ، مانند تمیز نگه داشتن کابین خودرو و حفظ RPM ماشین است.  تعمیر و نگهداری تهویه مطبوع می تواند همزمان با سرویس های دوره ای شما در تعمیرگاه های خودرو انجام شود . پس از آن تعویض فیلتر دمنده نیز برای جلوگیری از کثیف شدن و خوردگی آن مهم است.