مقدمه
خیلی از ما فقط وقتی چراغ هشدار دمای موتور روشن می‌شود یا بخار از کاپوت بیرون می‌زند، یادمان می‌افتد که چیزی به اسم کولانت یا آب رادیاتور وجود دارد! در حالی که همین مایع ساده، نقش مهم در حفظ سلامت موتور خودرو ایفا می‌کند. کولانت، موتور را در دمای مناسب نگه می‌دارد، جلوی یخ‌زدگی و جوش آوردن آن را می‌گیرد و از زنگ‌زدگی قطعات داخلی جلوگیری می‌کند.
اما نکته اینجاست که کولانت هم مثل هر مایع مصرفی دیگری، بعد از مدتی کیفیت خودش را از دست می‌دهد و اگر به‌موقع تعویض نشود، میتواند مشکلات جدی ایجاد کند؛ از خرابی رادیاتور و واترپمپ گرفته تا آسیب دیدن موتور.
در این پست وبلاگ آموزشی باور یدک، به شما نشان می‌دهیم که چرا و چه زمانی باید آب رادیاتور ماشین را تعویض کنید، چطور می‌توان علائم افت کیفیت آن را تشخیص داد و اصلاً چرا آب رادیاتور کم می‌شود. اگر می‌خواهید از هزینه‌های اضافی و دردسرهای فنی دور بمانید، ادامه این مطلب را از دست ندهید. در نهایت با مطالعه این مقاله شما با نحوه تعویض آب رادیاتور ماشین آشنا خواهید شد.
همچنین بخوانید: بهترین برندهای لوازم یدکی هیوندای در بازار ایران؛ Genuine یا Mobis
آب رادیاتور یا Coolant چیست؟
کولانت یا همان آب رادیاتور یکی از اجزای حائز اهمیت در سیستم خنک‌کاری خودروهای با موتور آب‌خنک است. این مایع معمولاً ترکیبی از آب مقطر و ضد یخ (Antifreeze) است که به‌صورت دائمی در مدار خنک‌کننده خودرو جریان دارد. نقش کولانت فراتر از یک مایع ساده است؛ زیرا وظیفه دارد دمای موتور را در محدوده مناسب نگه دارد و از گرمای بیش‌ازحد یا یخ‌زدگی جلوگیری کند.
هنگامی که موتور خودرو روشن می‌شود، دمای آن به‌شدت بالا می‌رود. جریان آب و ضد یخ در مسیرهای داخلی موتور (مانند بلوک سیلندر، سرسیلندر، رادیاتور و واترپمپ) باعث می‌شود گرمای اضافی از موتور خارج شده و به محیط منتقل شود. این فرآیند از تنش‌های حرارتی و آسیب‌های ناشی از افزایش دما جلوگیری می‌کند.
ویژگی های اصلی آب رادیاتور
تنظیم دمای موتور: کمک به پایین نگه‌داشتن دمای موتور در هنگام کارکرد، جلوگیری از داغ شدن بیش از حد.
محافظت در برابر یخ‌زدگی: جلوگیری از یخ‌زدن مایع در دماهای پایین و حفظ کارایی سیستم خنک‌کننده در هوای سرد.
مقاومت در برابر جوش‌آوردن: پایداری بالا در برابر حرارت و فشار، بدون بخار شدن یا از دست دادن عملکرد در شرایط سخت کاری.
جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی: محافظت از قطعات فلزی سیستم خنک‌کننده در برابر پوسیدگی، رسوب و زنگ‌زدگی.
انتقال مؤثر گرما: توزیع یکنواخت حرارت در موتور برای حفظ عملکرد بهینه و افزایش عمر قطعات.
چه زمانی باید سطح مایع خنک‌کننده موتور را بررسی کرد؟
بررسی منظم سطح مایع خنک‌کننده یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای جلوگیری از داغ شدن موتور و آسیب‌های احتمالی آن است. توصیه می‌شود سطح کولانت را هر ۳۰۰۰ مایل یا حداقل ماهی یکبار بررسی کنید؛ هرکدام که زودتر اتفاق بیفتد. همچنین، قبل از سفرهای طولانی یا در شرایط آب‌وهوایی بسیار گرم یا سرد، بررسی کولانت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
همچنین همیشه کولانت را زمانی بررسی کنید که موتور سرد باشد تا از خطر پاشش مایع داغ یا بخار جلوگیری شود. مخزن کولانت معمولاً یک مخزن پلاستیکی نیمه‌شفاف در نزدیکی رادیاتور است. سطح مایع باید بین دو علامت “حداقل” و “حداکثر” روی مخزن باشد. در صورت کاهش سطح یا تغییر رنگ (کدر، زنگ‌زده یا دارای ذرات)، نیاز به افزودن یا تعویض کولانت وجود دارد.
بررسی زمان مناسب تعویض آب رادیاتور خودرو
فاصله زمانی برای تعویض یا شستشوی کولانت به نوع مایع خنک‌کننده بستگی دارد. تا پیش از اواسط دهه ۱۹۹۰، تنها نوع رایج، کولانت سبزرنگ سنتی بود که حاوی بازدارنده‌های خوردگی با عمر نسبتاً کوتاه بود. این نوع معمولاً باید هر ۲۴۰۰۰ تا ۳۶۰۰۰ مایل یا هر ۲ تا ۳ سال تعویض می‌شد و برای خودروهای مدرن امروزی توصیه نمیشود.
در حال حاضر، بیشتر خودروهای جدید از کولانت‌هایی با فناوری اسید آلی استفاده می‌کنند که عمر بیشتری دارند. این خنک‌کننده‌های با دوام بالا در برخی موارد تا ۵ سال یا ۱۰۰٬۰۰۰ مایل نیز کارایی دارند. با این حال، همیشه باید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید تا از نوع مناسب کولانت و زمان‌بندی دقیق تعویض آن مطلع شوید.
همچنین بخوانید: اهمیت و کاربرد روغن هیدرولیک در خودروهای تویوتا
نحوه تعویض آب رادیاتور خودرو
اکنون که با ضرورت تعویض آب رادیاتور و تأثیر آن بر عملکرد موتور آشنا شده‌اید، لازم است پیش از انجام این فرایند به یک نکته مهم توجه داشته باشید. در صورتی که آشنایی کافی با مباحث فنی و ساختار مکانیکی خودرو ندارید، توصیه می‌شود انجام این کار را به یک تعمیرکار یا متخصص مکانیک بسپارید تا از بروز هرگونه خطا یا آسیب به سیستم خنک‌کننده جلوگیری شود.
با این حال، در صورتی که با اصول اولیه نگهداری خودرو آشنایی دارید، باید بدانید که فرایند تعویض آب رادیاتور در اغلب خودروها از الگوی مشابهی پیروی می‌کند و با رعایت نکات ایمنی و فنی، می‌توان آن را به‌درستی انجام داد. در ادامه، مراحل تعویض کولانت را بررسی میکنیم.
همچنین بخوانید: اهمیت ترموستات خودرو در عملکرد بهینه موتور
آماده‌سازی قبل از شروع
خودرو را در مکانی صاف و دور از تابش مستقیم خورشید پارک کنید. اجازه دهید موتور کاملاً خنک شود؛ زیرا باز کردن درپوش رادیاتور در حالت داغ بسیار خطرناک است. همچنین، برای محافظت از پوست و چشم‌ها، از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید.
تخلیه مایع خنک‌کننده قدیمی
یک ظرف بزرگ زیر رادیاتور بگذارید. سپس پیچ تخلیه پایین رادیاتور را باز کنید تا مایع خنک‌کننده قدیمی به‌طور کامل خارج شود. اگر پیچ تخلیه وجود ندارد، می‌توانید شلنگ پایینی رادیاتور را جدا کنید تا مایع تخلیه شود.
شست‌وشوی سیستم
برای تمیز کردن داخل رادیاتور، می‌توانید آن را با آب مقطر یا محلول شست‌وشو پر کرده و چند دقیقه خودرو را روشن کنید. سپس مجدداً آب را تخلیه کنید تا رسوبات و آلودگی‌ها از سیستم خارج شوند.
افزودن مایع خنک‌کننده جدید
کولانت جدید را که معمولاً ترکیبی از ضدیخ و آب مقطر است (نسبت ۵۰/۵۰)، داخل رادیاتور و مخزن انبساط بریزید. تا جایی بریزید که سطح آن کمی زیر لبه درپوش قرار بگیرد. سپس درب‌ها را محکم ببندید.
هواگیری سیستم خنک‌کننده
موتور را روشن کرده و اجازه دهید گرم شود. این کار به خروج حباب‌های هوا از داخل سیستم کمک می‌کند. در بعضی خودروها پیچ هواگیری وجود دارد که باید آن را هم باز کنید تا هوای باقیمانده تخلیه شود. در صورت افت سطح مایع، دوباره کمی کولانت اضافه کنید.
بررسی نهایی
موتور را برای چند دقیقه روشن نگه دارید تا فن رادیاتور فعال شود. سپس خودرو را خاموش کرده و بخش‌های مختلف مثل رادیاتور، شلنگ‌ها و درپوش‌ها را از نظر نشتی بررسی کنید. پس از یکی دو روز، دوباره سطح کولانت را چک کرده و در صورت نیاز تنظیم کنید.
5 دلیل اصلی کم شدن آب رادیاتور خودرو
نشتی در سیستم خنک‌کننده
شایع‌ترین دلیل کاهش آب رادیاتور، نشتی در قطعاتی مثل رادیاتور، شلنگ‌ها، واترپمپ یا محل اتصال آن‌هاست. این نشتی‌ها ممکن است به‌صورت واضح (چکه یا خیس شدن زیر خودرو) یا پنهان (تبخیر به دلیل حرارت) باشند.
خرابی درب رادیاتور یا درپوش مخزن انبساط
اگر درب رادیاتور یا مخزن انبساط وظیفه تنظیم فشار را به‌درستی انجام ندهد، ممکن است آب به بیرون نشت کرده یا بخار شود. این قطعات ظاهراً ساده، نقش مهمی در حفظ فشار و جلوگیری از تبخیر کولانت دارند.
سوختن واشر سرسیلندر
در صورت خرابی واشر سرسیلندر، ممکن است آب وارد محفظه احتراق شود و بسوزد. این مشکل معمولاً با خروج دود سفید از اگزوز، بالا رفتن دمای موتور و کاهش سریع آب همراه است و باید فوراً بررسی و تعمیر شود.
عملکرد ضعیف فن رادیاتور یا ترموستات
اگر فن رادیاتور به موقع روشن نشود یا ترموستات گیر کند، دمای موتور بیش از حد بالا می‌رود و باعث جوش آمدن و تبخیر آب می‌شود. این حالت فشار زیادی به سیستم وارد می‌کند و باعث کاهش سطح مایع می‌گردد.
استفاده از آب یا کولانت بی کیفیت
اگر به‌جای استفاده از کولانت مناسب، فقط آب لوله‌کشی یا کولانت‌های غیراستاندارد استفاده کنید، تبخیر سریع‌تر اتفاق می‌افتد. همچنین مواد معدنی موجود در آب معمولی می‌توانند باعث رسوب و اختلال در عملکرد رادیاتور شوند.
سخن پایانی
در پایان، باید بر این نکته تأکید کرد که آب رادیاتور یا همان کولانت، جزئی کوچک و در عین حال مهمُ در سلامت موتور خودرو محسوب می‌شود. توجه به زمان تعویض آن، استفاده از مایع خنک‌کننده استاندارد و باکیفیت، و بررسی منظم سیستم خنک‌کننده، میتواند از بسیاری از مشکلات فنی پرهزینه و خطرات احتمالی جلوگیری کند.
کاهش سطح کولانت، نشتی‌ها یا تغییر رنگ مایع نباید نادیده گرفته شوند؛ زیرا این علائم می‌توانند نشانه‌ای از آسیب‌های جدی‌تر در سیستم پیشرانه باشند. اگرچه تعویض آب رادیاتور به‌طور کلی کار پیچیده‌ای نیست، اما انجام صحیح و اصولی آن نیازمند دقت، دانش فنی پایه و رعایت ایمنی است.نگهداری منظم و پیشگیرانه، نه‌تنها از فرسودگی قطعات موتور جلوگیری می‌کند، بلکه عمر مفید خودرو را نیز افزایش می‌دهد. اگر به‌دنبال عملکرد بهتر، کاهش مصرف سوخت و جلوگیری از خرابی‌های غیرمنتظره هستید، مراقبت از سیستم خنک‌کننده را در اولویت قرار دهید.
پرسش های متداول
هزینه تعویض آب رادیاتور چقدر است؟
هزینه تعویض آب رادیاتور بسته به نوع خودرو، حجم سیستم خنک‌کننده، نوع کولانت مورد استفاده و دستمزد مکانیک متغیر است. در خودروهای معمولی این هزینه میتواند بین ۱۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان (یا بیشتر) متغیر باشد.
نحوه تعویض آب رادیاتور چگونه است؟
نحوه تعویض آب رادیاتور شامل تخلیه کامل کولانت قدیمی، شستشوی مدار خنک‌کننده (در صورت نیاز)، و سپس پر کردن مجدد با آب رادیاتور کولانت استاندارد است. در پایان باید سیستم هواگیری شود تا از ایجاد حباب‌های هوا جلوگیری شود
آب رادیاتور ماشین هر چند وقت یکبار عوض می شود و علت آن چیست؟
علت تعویض آب رادیاتور این است که با گذشت زمان، خاصیت ضدخوردگی و ضدجوش کولانت کاهش می‌یابد. معمولاً توصیه می‌شود هر ۲ سال یا ۴۰٬۰۰۰ تا ۶۰٬۰۰۰ کیلومتر، آب رادیاتور کولانت تعویض شود تا از خرابی واترپمپ، ترموستات و خوردگی رادیاتور جلوگیری شود.
تعویض آب رادیاتور تویوتا کمری چگونه انجام می شود؟
تعویض آب رادیاتور تویوتا کمری باید با دقت انجام شود، زیرا این خودروها معمولاً دارای سیستم خنک‌کننده حساس هستند. استفاده از کولانت مخصوص تویوتا و هواگیری صحیح سیستم در این مدل بسیار مهم است تا از داغ کردن موتور جلوگیری شود.
علت سر ریز شدن آب رادیاتور بعد از خاموش شدن ماشین چیست؟
سرریز شدن آب رادیاتور بعد از خاموش شدن رادیاتور ماشین ممکن است نشانه‌ای از وجود هوا در سیستم، خرابی درب رادیاتور، جوش‌آوردن موتور یا پر بودن بیش از حد منبع انبساط باشد. بررسی سریع و در صورت لزوم، تعویض آب رادیاتور خودرو میتواند به رفع مشکل کمک کند.
استفاده از آب معمولی واسه رادیاتور ماشین مشکلی ایجاد میکنه؟
درود برشما دوست عزیز،استفاده از آب معمولی برای رادیاتور توصیه نمیشود زیرا میتواند باعث ایجاد رسوب و زنگ زدگی یا خوردگی قطعات بشود.
ممنونم که مراحل تعویض آب رادیاتور رو نوشتید. دوست داشتم خودم انجامش بدم