کمک فنر چیست؟

اگر فنرهای تعلیق به اندازه کافی سفت باشند، ضربه‌ها را به طور موثر جذب نمی‌کنند. اگر به اندازه کافی انعطاف‌پذیر باشند، حتی پس از رد شدن برآمدگی، برای مدت طولانی به ارتعاش ادامه خواهند داد.
بنابراین، دستگاه فنری باید سازشی بین انعطاف‌پذیری و سختی باشد. کمک فنرها به عنوان بخشی از سیستم تعلیق ماشین برای این منظور در نظر گرفته شده است.
وقتی که چرخ خودرو با یک جسمی برخورد می کند، فنر به اندازه کافی فشرده می‌شود و فقط کمی حرکت عمودی به طرف بالا به قاب انتقال پیدا می‌کند. وقتی چرخ به پایین دست‌انداز می‌رسد، فنر خیلی سریع جمع می‌شود.
اگر این برگشت کنترل نشود، فنر به شدت شروع به ارتعاش می‌کند تا این لرزش را کنترل کند، از کمک فنر در سیستم تعلیق استفاده می‌شود. به طور مشابه، هنگامی که چرخ روی یک سوراخ می‌افتد، فنر منبسط می‌شود و نمی‌تواند بار کامل وسیله نقلیه را تحمل کند. کمک فنر در این بار شرکت می‌کند.
در مورد سیستم تعلیق فنر برگ، اصطکاک بین برگ‌ها اثر میرایی ایجاد می‌کند. اما به دلیل تغییر در شرایط روانکاری، میزان اصطکاک نیز تغییر می‌کند و از این رو ویژگی‌های میرایی ثابت نمی‌ماند.
بنابراین، میرایی اضافی با استفاده از دمپرها یا کمک فنرها فراهم می‌شود. اغلب، محفظه کمک فنر به عضو متقاطع قاب و بازوی کمک فنر به فنر، محور یا بازوی کنترل تعلیق متصل می‌شود. کمک فنرها عمدتاً در دو نوع مکانیکی و هیدرولیک هستند. در ادامه با باوریدک همراه باشید تا بیشتر راجع به انواع کمک فنر و کارکرد آن‌ها بدانیم.

عملکرد انواع کمک فنرها

در زیر انواع مختلف کمک فنر با عملکرد آن‌ها ذکر شده است:

• کمک فنر از نوع هیدرولیک
• کمک فنر دو کاره
• کمک فنر تک کاره
• کمک فنر از نوع اصطکاکی
• کمک فنر نوع اهرمی
• کمک فنر از نوع تلسکوپی

در ادامه هر یک از موارد فوق را بررسی خواهیم کرد.

1-کمک فنر نوع هیدرولیک

تقریبا همه ماشین‌های سواری از کمک فنرهای هیدرولیک استفاده می‌کنند. آن‌ها مقاومت در برابر عمل فنر را با فشار دادن یک سیال از طریق شیرهای چک و سوراخ‌های کوچک افزایش می‌دهند.

2-کمک فنر دو کاره

کمک فنرهای دو کاره هم در هنگام فشرده‌سازی و هم در برگشت فنرها مقاومت می‌کنند.

3-کمک فنر تک لوله

کمک فنر تک اثر فقط در برگشت مقاومت نشان می‌دهد.

4-کمک فنر نوع اصطکاک

کمک فنرهای نوع اصطکاکی به دلیل ویژگی‌های میرایی غیرقابل پیش‌ بینی آن‌ها تقریباً منسوخ شده‌اند.

5-کمک فنر نوع اهرمی

کمک فنر اهرمی از نوع غیر مستقیم است. از طریق یک اهرم و پیوند به شاسی پیچ می‌شود. همانطور که محور بالا و پایین می‌رود، یک آرایش پیستونی دوتایی، روغن را از یک سوپاپ عبور می‌دهد.

6- کمک فنر نوع تلسکوپی

یک نوع کمک فنر، کمک فنر تلسکوپی است.

شکل: کمک فنر تلسکوپی

شکل بالا کمک فنر تلسکوپی را نشان می‌دهد. چشم بالایی آن به محور و چشم پایینی به قاب شاسی متصل است. یک سوپاپ دو طرفه A به یک میله G وصل شده است. یک شیر دو طرفه دیگر B به انتهای پایین سیلندر C متصل است.
سیال در فضای بالا و پایین دریچه A و همچنین در فضای حلقوی بین سیلندر C و لوله D که به فضای زیر شیر B متصل است. سر J دارای یک غده H است. هر مایعی که توسط میله جدا می‌شود. G از طریق گذرگاه مایل به فضای حلقوی پایین می‌آید.

شکل: کمک فنر دو لوله‌ای

کمک فنر دو لوله‌ای از یک سیلندر داخلی و یک سیلندر خارجی درست شده. در داخل سیلندر داخلی روغن وجود دارد و میله پیستون به شیر پیستون متصل است. سیلندر بیرونی هم مانند یک مخزن است و داخل آن گاز کم فشار وجود دارد.

شکل: کمک فنر تک لوله

این شوک‌های گاز فشار بالا هستند که دارای یک لوله فشار هستند. این لوله فشار از دو پیستون، یک پیستون تقسیم کننده و یک پیستون کار تشکیل شده است. پیستون‌ها و میله‌های نصب شده از نظر طراحی شبیه به شوک‌های دو لوله‌ای هستند.
کمک فنر تک لوله‌ای به صورت وارونه یا سمت راست به بالا نصب می‌شود و در هر صورت کار می‌کند. با توجه به انعطاف‌پذیری آن، شوک‌های تک لوله‌ای با فنر جزء مهمی برای تحمل وزن خودرو هستند.
کمک فنر تک لوله‌ای شیر پایه ندارد. شوک تک لوله‌ای سطح و ظرفیت حمل بیشتری دارد. اینها به خوبی شناخته شده‌اند زیرا مقدار بالای روغن به دفع سریع‌تر گرما و کاهش محو شدن کمک می‌کند.

دریچه های قرقره با استفاده از یک آستین استوانه‌ای توخالی با یک گذرگاه روغن ماشین‌کاری شده طراحی شده‌اند که در تماس با دیسک‌ها یا شیم‌های انعطاف پذیر سنتی است.

کارکرد کمک فنر

کمک فنر به شرح زیر عمل می‌کند وقتی وسیله نقلیه با ضربه‌ای روبرو می‌شود، چشم پایین به سمت بالا حرکت می‌کند. بنابراین، سیال از سمت پایین شیر A به سمت بالایی آن عبور می‌کند. اما از آنجایی که حجم فضای بالای شیر A کمتر از حجم میله G است، سیال بر روی شیر B فشار وارد می‌کند.
این فشار سیال از طریق دهانه شیر باعث ایجاد نیروی میرایی می‌شود. بنابراین، هنگامی که چشم پایین E به سمت پایین حرکت می‌کند، مایع از سمت بالایی دریچه A به سمت پایین و همچنین از سمت پایین دریچه B به سمت بالایی آن عبور می‌کند.

کمک فنر باید طبق توصیه سازنده یا در مواقعی که شرایط آن لازم است در فواصل منظم با مایع کمک فنر پر شود. کمک فنرهای تلسکوپی مدرن دیگر سرویس نمی‌شوند. اگر نشتی دارند یا مقاومت مناسبی برای فشار و کشیدن ندارند، باید تعویض شوند.
این فشار سیال از طریق دهانه شیر باعث ایجاد نیروی میرایی می‌شود. بنابراین، هنگامی که چشم پایین E به سمت پایین حرکت می‌کند، مایع از سمت بالایی دریچه A به سمت پایین و همچنین از سمت پایین دریچه B به سمت بالایی آن عبور می‌کند. کمک فنر باید طبق توصیه سازنده یا در مواقعی که شرایط آن لازم است در فواصل منظم با مایع کمک فنر پر شود. کمک فنرهای تلسکوپی مدرن دیگر سرویس نمی‌شوند. اگر نشتی دارند یا مقاومت مناسبی برای فشار و کشیدن ندارند، باید تعویض شوند.

تست کمک فنر

کمک فنرها باید با بالا و پایین بردن سریع جلو یا عقب خودرو تست شوند. اگر خودرو تقریباً بلافاصله استراحت نکرد، کمک فنرها باید برای آزمایش بیشتر خارج شوند. اغلب نویز ناشی از شل شدن اتصالات بازو به فریم کمک فنر است. این مفاصل باید همیشه سفت نگه داشته شوند.
مواقعی که کمک فنر خراب شود کارکرد آن نامنظم می‌شود و دچار صدا و لرزش می‌شود.
بررسی کنید که چشم‌های نصب کمک فنر محکم روی بوته‌های لاستیکی قفل شده باشند و فرسوده نشده باشند. قطعات فرسوده یا آسیب دیده را تعویض کنید. سایر علل احتمالی سر و صدا، اعوجاج لوله‌ها یا برجستگی‌ها در برابر موانع، به سنگ‌های پرتاب شده توسط چرخ‌ها است.
ارتعاشات در اثر میرایی ممکن است به عنوان افزایش یا کاهش توانایی میرایی رخ دهد. به طور کلی، مورد اول نادر است و از غلیظ شدن سیال یا از تطابق نزدیکتر دریچه‌ها و تنظیم و در نتیجه افزایش مقاومت کمک فنر ناشی می‌شود. مورد دوم ممکن است در نتیجه شکستن برخی از قسمت‌های داخلی، کمبود مایع یا گیر کردن دریچه‌ها باشد.

دلایل خراب شدن کمک فنر

تا اینجا با علائم خرابی کمک فنر آشنا شدیم. حالا می‌خواهیم ببینیم که چه دلایلی در خرابی کمک فنر نقش دارد. مواردی که اینجا به آنها اشاره کرده‌ایم از جمله مهم‌ترین علل خرابی کمک‌فنرها هستند.

• عبور از جاده‌های ناهموار با موانع زیاد
• گرفتن ترمزهای ناگهانی
• سنگین شدن بار خودرو
• فرسودگی‌
• نشتی روغن کمک فنر

تشخیص خرابی کمک فنر خودرو

با توجه به مواردی که در بالا به آنها اشاره کردیم، می‌توانیم به خرابی کمک فنر پی ببریم. با این حال، اگر می‌خواهیم مطمئن‌تر شویم، بهتر است که از روش تست کمک فنر استفاده کنیم.

آیا کمک فنر قابل تعمیر است؟

اگر مشکل کمک فنر شدید نباشد، می‌توان آن را تعمیر کرد. البته همان‌طور که گفتیم، کمک فنر انواع مختلفی دارد و تعمیر هر یک با توجه به ویژگی‌های آن متفاوت است. اما به‌طور کلی، در بیشتر اوقات کمک فنر باید تعویض شود.

راه‌های افزایش طول عمر کمک فنرهای خودرو

روش‌هایی وجود دارد که رانندگان با استفاده از آنها می‌توانند طول عمر کمک فنرها را افزایش دهند تا دیرتر به تعویض و تعمیر نیاز پیدا کنند.

۱. رانندگی صحیح

نوع رانندگی یکی از عوامل مهم حفظ کارایی کمک فنرها است. اگر هنگام رانندگی مدام چرخ‌ها را درون چاله‌ها و دست‌اندازهای خیابان می‌اندازید، دیر یا زود باید منتظر خراب شدن کمک فنرهای خودروی‌تان باشید. علاوه‌بر این، باید از گرفتن ترمزهای ناگهانی خودداری کنید. ترمزهای شدید علاوه‌بر کمک فنر باعث خرابی لنت‌ها نیز می‌شود.

۲. تنظیم جلوبندی

جلوبندی خودرو تأثیر بسزایی در کنترل آن دارد. اگر جلوبندی دچار مشکل شده باشد، به کمک فنرها فشار وارد می‌کند و مانع از عملکرد صحیح آنها خواهد شد. به همین دلیل، بهتر است که هر چند وقت یکبار جلوبندی خودرو را بررسی کنید تا اطمینان پیدا کنید که مشکلی وجود ندارد.

۳. بررسی وضعیت لاستیک‌ها

اگر لاستیک‎‌های خودرو نامتوازن یا دچار ساییدگی باشند، عملکرد کمک فنرها با مشکل مواجه خواهد شد.

سؤالات متداول

۱. تعویض کمک فنر چقدر زمان می‌برد و چقدر هزینه دارد؟

برای تعویض یک جفت کمک فنر حدوداً به ۲ ساعت زمان نیاز داریم. اما اگر بخواهیم تمامی کمک فنرها را تعویض کنیم، ۳ تا ۴ ساعت طول خواهد کشید. هزینه تعویض در هر تعمیرگاه می‌تواند متفاوت باشد، اما به‌طور کلی بر اساس ساعت تعیین می‌شود.

۲. آیا سنگین بودن خودرو می‌تواند کمک فنرها را خراب کند؟

بله، یکی از دلایل اصلی خرابی کمک فنرهای خودرو، سنگینی بار خودرو است. هرچه خودرو سبک‌تر باشد، فشار کمتری هم به آن وارد خواهد شد.

۳. آیا خرابی کمک فنر می‌تواند تعادل خودرو را تحت تأثیر قرار دهد؟

خرابی کمک فنر ارتباط مستقیمی با از دست رفتن تعادل خودرو دارد. این قطعه بخشی از سیستم تعلیق است و وجود مشکل در آن باعث می‌شود که راننده کنترل خودرو را به‌ویژه در پیچ‌ها از دست بدهد.

سخن آخر

امیدواریم که با خواندن این مقاله از باوریدک با عملکرد کمک فنر و علائم و دلایل خرابی کمک فنر آشنا شده باشید. کمک فنر یکی از اجزای اصلی سیستم تعلیق است و عملکرد صحیح آن برای خودرو حیاتی محسوب می‌شود. با سرویس‌های دوره‌ای خودرو و همچنین توجه به نشانه‌هایی که به آنها اشاره کردیم، می‌توانیم خرابی کمک فنر را در مراحل اولیه تشخیص دهیم و نسبت به تعمیر یا تعویض آن اقدام کنیم.