مقدمه
ترمزگیری از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی رانندگی است، مخصوصاً زمانی که در شرایط اضطراری قرار می‌گیریم و فقط چند لحظه می‌تواند نتیجه را تغییر دهد. در چنین موقعیت‌هایی بسیاری از رانندگان نمی‌توانند فشار کافی روی پدال اعمال کنند؛ موضوعی که باعث افزایش فاصله توقف و بالا رفتن احتمال حادثه می‌شود.
اینجاست که سیستم کمکی ترمز (Brake Assist یا BA) وارد عمل می‌شود؛ یک فناوری هوشمند که تشخیص می‌دهد راننده در شرایط بحرانی قرار دارد و با تقویت فشار ترمز، قدرت توقف خودرو را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. این سیستم به شما کمک می‌کند حتی اگر در لحظه استرس نتوانید پدال را تا انتها فشار دهید، خودرو در کوتاه‌ترین فاصله ممکن متوقف شود. اما کارکرد این فناوری چگونه است؟ چه تأثیری روی تجربه رانندگی می‌گذارد؟ و چرا وجود آن در خودرو یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود؟
در ادامه این پست وبلاگ آموزشی، به صورت کامل عملکرد و مزایای سیستم BA را توضیح می‌دهیم تا بدانید این تکنولوژی چطور می‌تواند امنیت شما را در جاده تضمین کند.
همچنین بخوانید: بررسی تویوتا سی- اچ آر C-HR) 2024)
سیستم ترمز کمکی (BA)؛ تکنولوژی‌ای برای ترمزگیری بهتر
حدود ۳۰ درصد از تصادفات رانندگی به دلیل برخورد از پشت ماشین رخ می‌دهد؛ اتفاقی که معمولاً ناشی از بی‌توجهی به جلو، رعایت نکردن فاصله ایمن، سرعت زیاد یا واکنش دیرهنگام راننده است. اما یک عامل مهم‌تر که کمتر به آن پرداخته می‌شود، فشار ناکافی روی پدال ترمز در لحظات بحرانی است. آمارها نشان می‌دهند که نزدیک به ۷۰ درصد رانندگان هنگام ترمزگیری اضطراری، نیروی لازم را روی پدال اعمال نمی‌کنند؛ در حالی که سیستم ترمز خودرو توان توقف بسیار بیشتری دارد.
در نتیجه خودرو به‌موقع متوقف نمی‌شود و فقط چند متر تأخیر، می‌تواند یک برخورد جدی را رقم بزند. کافی است راننده کمی زودتر یا محکم‌تر پدال ترمز را فشار دهد تا مسافت توقف به‌طور قابل توجهی کمتر شود. در رانندگی، هر متر می‌تواند تفاوت بین وقوع تصادف و جلوگیری از آن باشد.
در چنین شرایطی، وجود سیستم کمکی ترمز اهمیت زیادی پیدا می‌کند. این فناوری که با نام‌های کمک ترمز اضطراری یا ترمز پشتیبان دینامیکی نیز شناخته می‌شود، تشخیص می‌دهد که راننده قصد ترمزگیری اضطراری دارد و اگر فشار پدال کافی نباشد، به‌صورت هوشمند فشار ترمز را تا حد لازم تقویت می‌کند. نتیجه‌ی این عملکرد، کاهش چشمگیر مسافت توقف و کم شدن احتمال برخورد است.
با این حال باید توجه داشت که BA یک سیستم ایمنی غیرفعال است؛ یعنی به تنهایی عمل نمی کند و فقط زمانی فعال می‌شود که راننده پدال ترمز را فشار دهد. به همین دلیل، واکنش سریع راننده همچنان نقش مهم در جلوگیری از تصادف دارد.
همچنین بخوانید: معرفی و بررسی تویوتا تاکوما 2025
بررسی انواع ترمز کمکی
سیستم‌های کمک ترمز در دو نوع مکانیکی و الکترونیکی طراحی شده‌اند. همان‌طور که انتظار می‌رود، نوع الکترونیکی به دلیل سرعت، دقت و حساسیت بالاتر، در خودروهای مدرن امروزی کاربرد گسترده‌تری دارد.
کمک ترمز مکانیکی
در سیستم کمک ترمز مکانیکی، یک قطعه از پیش تنظیم‌شده وظیفه دارد تشخیص دهد چه زمانی باید به راننده در ترمزگیری کمک کند. این قطعه فقط وقتی فعال می‌شود که راننده فشار مشخص و تعیین‌شده‌ای را روی پدال وارد کند. بنابراین اگر فشار پای راننده کمتر از حد لازم باشد، کمک ترمز هم فعال نخواهد شد. به همین دلیل عملکرد این مدل کاملاً وابسته به شدت فشاری است که راننده وارد می‌کند و در شرایط اضطراری همیشه نمی‌تواند واکنش سریع یا ایده‌آلی ارائه دهد.
کمک ترمز الکترونیکی
در سیستم‌های کمک ترمز الکترونیکی که در خودروهای جدید به‌کار می‌روند، یک واحد کنترل الکترونیکی (ECU) نقش اصلی را در تشخیص شرایط بحرانی بر عهده دارد. ECU به‌صورت مداوم نحوه رانندگی و ترمزگیری راننده را زیر نظر می‌گیرد و بر اساس سرعت فشردن پدال، میزان فشار واردشده و الگوی رانندگی، آستانه فعال شدن ترمز کمکی را تعیین می‌کند.
به زبان ساده، ECU رفتار راننده را یاد می‌گیرد؛ اگر راننده معمولاً محکم ترمز کند، سیستم آستانه فعال‌سازی کمک ترمز را بالاتر می‌برد تا فقط در مواقع خیلی ضروری وارد عمل شود. برعکس، اگر راننده معمولاً آرام ترمز بگیرد، این آستانه کاهش پیدا می‌کند و با کوچک‌ترین افزایش فشار از حد تعیین‌شده، کمک ترمز سریع‌تر فعال می‌شود. این روش هوشمندانه باعث می‌شود سیستم فقط زمانی عمل کند که واقعاً شرایط اضطراری وجود دارد و پاسخ مناسب‌تری در لحظات حساس ارائه دهد.
همچنین بخوانید: مقایسه و بررسی نیسان سیلفی و لوین هیبرید
وظیفه سیستم ترمز کمکی در خودرو چیست؟
چه سیستم کمک ترمز مکانیکی قدیمی باشد و چه سیستم الکترونیکی مدرن امروزی، هر دو جزء سیستم‌های ایمنی غیرفعال و هوشمند محسوب می‌شوند که تنها زمانی فعال می‌شوند که راننده واکنشی خاص و متناسب با شرایط را نشان دهد. در سیستم‌های پیشرفته الکترونیکی، اگر راننده پدال ترمز را به سرعت و با شدت زیاد فشار دهد، واحد کنترل کامپیوتری خودرو (ECU) با همکاری مستقیم ماژول کنترل سیستم ABS اطلاعات مختلفی را مانند میزان جابجایی پدال ترمز، شدت فشار واردشده به پدال و سرعت چرخ‌ها بررسی می‌کند. اگر این سیستم تشخیص دهد که شرایط به‌گونه‌ای است که نیاز به ترمزگیری شدید و فوری وجود دارد، سیستم کمک ترمز وارد عمل شده و به‌طور خودکار با استفاده از پمپ روغن سیستم ABS، بیشترین فشار ممکن را بر سیستم ترمز اعمال می‌کند.
ممکن است فکر کنید در این لحظه چرخ‌های خودرو قفل می‌شوند و کنترل خودرو از دست می‌رود، اما این‌طور نیست. چون سیستم BA یکی از ویژگی‌های کمکی ABS است، زمانی که فشار ترمز به حدی برسد که باعث قفل شدن چرخ‌ها شود، سیستم ABS وارد مدار می‌شود و مانع از قفل شدن چرخ‌ها می‌شود. ترکیب این دو سیستم ABS و BA به طور چشمگیری مسافت توقف خودرو را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که احتمال وقوع تصادفات و سوانح جاده‌ای به حداقل برسد.
مقایسه فاصله توقف خودرو با و بدون سیستم کمکی ترمز (BA)
همچنین بخوانید: همه چیز درباره سیستم کنترل پایداری خودرو (ESP)
بررسی مزایا سیستم ترمز با نیروی کمکی
سیستم ترمز با نیروی کمکی (Brake Assist) مزایای متعددی دارد که به‌طور ویژه در بهبود ایمنی و کاهش خطرات تصادفات موثر است. برخی از مهم‌ترین مزایای این سیستم عبارتند از:
کاهش مسافت توقف
یکی از اصلی‌ترین مزایای سیستم ترمز کمکی، کاهش مسافت توقف است. این سیستم با اعمال سریع و مؤثر نیروی ترمز اضافی، حتی در مواقعی که راننده به اندازه کافی پدال ترمز را فشار نمی‌دهد، به توقف سریع‌تر خودرو کمک می‌کند.
واکنش سریع در شرایط اضطراری
در مواقع بحرانی، سیستم ترمز کمکی به‌طور خودکار و بدون نیاز به واکنش اضافی از سوی راننده، فشار لازم بر سیستم ترمز را اعمال می‌کند. این عملکرد باعث می‌شود که خودرو در سریع‌ترین زمان ممکن متوقف شود، که در شرایط اضطراری بسیار حیاتی است.
افزایش ایمنی راننده و سرنشینان
سیستم ترمز با نیروی کمکی می‌تواند با جلوگیری از تصادفات در مواقع اضطراری، ایمنی راننده و سرنشینان خودرو را افزایش دهد. با کاهش زمان واکنش و افزایش توان ترمز، احتمال وقوع تصادفات به‌ویژه تصادفات از پشت سر کاهش می‌یابد.همچنین ممکن است در شرایط اضطراری، راننده نتواند به‌طور کامل پدال ترمز را فشار دهد یا دچار اشتباه شود. سیستم کمک ترمز با جبران این اشتباهات، فشار مناسب را اعمال کرده و از بروز تصادف جلوگیری می‌کند.
عملکرد هم‌زمان با سایر سیستم‌های ایمنی
سیستم ترمز کمکی معمولاً با سیستم‌های ایمنی دیگر مانند ترمز ضد قفل (ABS) و توزیع الکترونیکی نیروی ترمز (EBD) هم‌زمان عمل می‌کند. این ترکیب از سیستم‌ها باعث می‌شود که خودرو در شرایط اضطراری نه تنها متوقف شود، بلکه کنترل بهتری روی آن حفظ شود.
کاهش خطر تصادف در سرعت‌های بالا
در مواقعی که راننده در حال حرکت با سرعت بالا است و به‌طور ناگهانی نیاز به توقف دارد، سیستم ترمز کمکی می‌تواند باعث شود که خودرو در زمان کمتری متوقف شود و احتمال تصادف شدید را کاهش دهد.
همچنین بخوانید: بررسی جامع تفاوت‌های میان مدل‌های تویوتا کرولا و کرولا هیبریدی ۲۰۲۳
بررسی سایر سیستم های مرتبط با ABS
سیستم ترمز ضد قفل (ABS) نه‌تنها از قفل شدن چرخ‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه قابلیت‌های اضافی دیگری نیز دارد که به بهبود ایمنی خودرو کمک می‌کنند. شاید فکر کنید که این تمام ماجراست، اما این‌طور نیست.سیستم‌های ایمنی مختلفی از دل ABS بیرون آمده‌اند که ممکن است به‌راحتی نتوانید ارتباط آن‌ها را با ترمز ضد قفل تشخیص دهید. در اینجا به‌طور خلاصه به معرفی برخی از این سیستم‌ها می‌پردازیم که به‌طور مستقیم با عملکرد ABS مرتبط هستند. این سیستم‌ها بیشتر در دسته سیستم‌های پیشرفته کمک راننده (ADAS) قرار می‌گیرند که امروزه در بسیاری از خودروهای مدرن موجود در بازار ایران نیز دیده می‌شوند.
کنترل کشش (TC)
سیستم کنترل کشش (Traction Control) به‌منظور جلوگیری از لغزش چرخ‌ها بر سطوح لغزنده عمل می‌کند و مانع از هرزگردی چرخ‌ها در شرایط خاص می‌شود.
توزیع الکترونیکی نیروی ترمز (EBD)
EBD یا توزیع الکترونیکی نیروی ترمز به‌طور مستقل و دقیق فشار ترمز را بین چرخ‌های مختلف تقسیم می‌کند تا از خروج خودرو از مسیر مستقیم جلوگیری کند و عملکرد ترمز را بهینه سازد.
کنترل پایداری الکترونیکی (ESC یا ESP)
کنترل پایداری الکترونیکی (ESP) یا کنترل پایداری خودرو (ESC)، به خودرو کمک می‌کند که در شرایط بحرانی از خروج از مسیر مستقیم جلوگیری کند و پایداری خودرو را در جاده‌های لغزنده حفظ کند.
شبیه‌ساز دیفرانسیل لغزش محدود
این سیستم که با کمک پمپ ABS کار می‌کند، نقش دیفرانسیل لغزش محدود (LSD) یا قفل دیفرانسیل (Diff Lock) را شبیه‌سازی می‌کند. این عملکرد باعث می‌شود که خودرو از وارد شدن به حالت واماندگی رها شود و به حرکت خود ادامه دهد.
سخن پایانی
سیستم ترمز کمکی یکی از مهم‌ترین فناوری‌های ایمنی در خودروهای امروزی است که در شرایط اضطراری می‌تواند تأثیر چشمگیری بر جلوگیری از حادثه داشته باشد. این سیستم با تحلیل نحوه فشردن پدال ترمز توسط راننده، تشخیص می‌دهد که آیا فشار کافی برای توقف سریع خودرو وارد شده یا خیر. اگر راننده در لحظه بحران نتواند پدال را به اندازه لازم فشار دهد، سیستم به‌صورت خودکار نیروی ترمز را افزایش می‌دهد تا توان توقف خودرو بیشتر شود.
هدف اصلی این قابلیت، کوتاه کردن فاصله و زمان توقف خودرو و کاهش احتمال برخورد است. بسیاری از تصادفات به دلیل فشردن ناقص یا دیرهنگام پدال ترمز اتفاق می‌افتند؛ جایی که راننده واکنش نشان می‌دهد اما شدت فشار او برای توقف کامل کافی نیست. در چنین زمان‌هایی، ترمز کمکی وارد عمل می‌شود و با افزایش نیروی ترمز، خودرو را سریع‌تر متوقف می‌کند.
این سیستم در موقعیت‌های پرخطر، مانند ترافیک‌های سنگین، جاده‌های لغزنده، یا زمانی که مانعی ناگهانی در مسیر ظاهر می‌شود، بیشترین تأثیر را دارد. در این شرایط احتمال واکنش ضعیف یا هیجان‌زده‌ی راننده بیشتر است. به همین دلیل، ترمز کمکی با کاهش مسافت توقف و افزایش سرعت واکنش سیستم ترمز، سطح ایمنی خودرو و سرنشینان را به شکل قابل توجهی بالا می‌برد.
پرسش های متداول
سیستم کمکی ترمز (BA) چیست؟
سیستم کمکی ترمز یا Brake Assist سیستمی است که در هنگام ترمزگیری ناگهانی و شدید، به راننده کمک می‌کند تا حداکثر نیروی ترمز اعمال شود و فاصله توقف خودرو کاهش یابد.
چگونه می‌توان فهمید که سیستم BA فعال شده است؟
معمولاً با فشار شدید ترمز، چراغ هشدار یا علامتی در پشت آمپر نمایش داده نمی‌شود، اما اثر آن را در کاهش فاصله توقف خودرو احساس خواهید کرد.
سیستم BA در چه شرایطی بیشترین تاثیر را دارد؟
بیشترین تاثیر آن هنگام ترمزگیری ناگهانی در سرعت‌های بالا و مواقع اضطراری است، مثل وقتی که خودرو جلویی ناگهان توقف می‌کند.
BA باعث فرسایش سریع‌تر لنت ترمز می‌شود؟
سیستم BA تنها در شرایط اضطراری فعال می‌شود، بنابراین تاثیر قابل توجهی روی عمر لنت ترمز ندارد.
سیستم BA چقدر می‌تواند فاصله توقف را کاهش دهد؟
بسته به شرایط و سرعت خودرو، تحقیقات نشان می‌دهند که BA می‌تواند تا حدود 20–30٪ فاصله توقف را کاهش دهد.
جالبه که سیستم BA فشار بیشتری به ترمز وارد می‌کنه تو شرایط اضطراری، حتی اگه راننده کامل پدال رو فشار نداده باشه. خیلی کمک می‌کنه برای جلوگیری از تصادف.
چطور میشه متوجه شده ماشین این سیستم رو داره؟
سلام وقت بخیر؛
دقیقاً، سیستم BA خیلی کاربردیه و تو شرایط اضطراری واقعا به کمک راننده میاد. برای اینکه بفهمید ماشین‌تون این سیستم رو داره، معمولاً می‌تونید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید، چون سازنده‌ها این ویژگی‌ها رو اونجا توضیح می‌دن. همچنین بعضی خودروها روی داشبورد علامتی برای سیستم‌های ایمنی مثل BA دارن. اگه هنوز مطمئن نیستید، می‌تونید از نمایندگی یا تعمیرکار متخصص سوال کنید تا بررسی کنن. بعضی خودروهای جدید هم ممکنه این سیستم رو به صورت استاندارد داشته باشن.